Cắt mài (cut) là phương thức mà con người làm cho vẻ bề ngoài viên đá trở nên đẹp hơn. Ngoài những yếu tố tự nhiên thì cắt mài cũng làm ảnh hưởng lớn đến giá trị của viên đá và màu sắc viên đá.
Vị trí của bao thể được che khuất trong quá trình cắt mài làm tăng độ trong suốt cho viên đá.
Khi nói về thủ thuật cắt mài của một viên đá là nói đến sự kết hợp của hai yếu tố: hình dạng (shape) và kiểu cắt (style).
Sau màu sắc, hình dạng và kiểu cắt là hai yếu tố cần chú ý đối với một viên đá màu đã được chế tác. Hình dạng là đường viền bên ngoài của viên đá. Dạng tròn là hình dạng phổ biến nhất. Tất cả các dạng khác thường được gọi là Fancy shape, bao gồm: emerald cut, cushion, antique cushion, oval, pear, marquise, and heart.
Kiểu cắt là cách thức mà thợ cắt mài sắp xếp các mặt giác của một viên đá. Có 3 kiểu cắt cơ bản – brilliant cut, step cut, and mixed cut. Những mặt giác của brilliant cut thì tỏa ra từ mặt bàn (table) hoặc tim đáy (culet) tới gờ và có dạng tam giác hoặc cánh diều. Step cut có các mặt giác đồng tâm cả ở phần trên và phần dưới viên đá. Mixed cut là sự kết hợp của brilliant cut và step cut trên cùng một viên đá. Ngoài những kiểu cắt cơ bản này, thợ cắt mài có thể thêm vào, bớt đi hoặc sắp xếp lại các mặt giác để tạo ra một kiểu cắt mới.
Ngoài mài giác, đá màu thường có hai kiểu cắt phổ biến khác là cabochon (mài bóng) và khắc (carving). Cabochon là viên đá được mài mài nhẵn bóng với phần trên có dạng vòm và phần đế phẳng hoặc hơi cong. Cabochon thường được sử dụng cho những loại đá co hiệu ứng quang học và những loại đá trong mờ hoặc đục như: chalcedony, cẩm thạch, malachite, turquoise,…
